Lễ Phật Đản là gì? Diễn ra vào ngày nào?

Đây là dịp đặc biệt để hàng triệu Phật tử trên khắp thế giới tưởng niệm ngày Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đản sinh – sự kiện khởi nguồn cho sự ra đời của đạo Phật, một trong những tôn giáo lớn và có ảnh hưởng sâu rộng đến nhân loại. Để hiểu rõ hơn Lễ Phật Đản là gì, các bạn hãy theo dõi những thông tin sau đây:

1. Lễ Phật Đản là gì?

Lễ Phật Đản là gì? Lễ Phật Đản, còn được gọi là Đại lễ Vesak (hoặc Lễ Tam Hiệp), là ngày tưởng niệm ba sự kiện quan trọng trong cuộc đời của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni: Đản sinh (sinh ra đời), Thành đạo (chứng ngộ chân lý) và Nhập Niết-bàn (từ bỏ thể xác để nhập vào cõi vĩnh hằng). Tuy nhiên, tuỳ theo từng truyền thống Phật giáo mà ý nghĩa của ngày lễ này có thể tập trung vào một hay nhiều sự kiện:

• Phật giáo Bắc Tông (Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản) chủ yếu tổ chức Lễ Phật Đản để kỷ niệm ngày Đức Phật ra đời.
• Phật giáo Nam Tông (Thái Lan, Sri Lanka, Myanmar, Campuchia) và Phật giáo Tạng truyền coi ngày này là Lễ Tam Hiệp – bao gồm cả sinh, thành đạo và nhập Niết-bàn của Đức Phật.

Tên gọi quốc tế của ngày lễ này là "Vesak", xuất phát từ từ “Vaiśākha” trong tiếng Phạn – tên của một tháng trong lịch cổ Ấn Độ tương ứng với tháng Tư hoặc tháng Năm dương lịch. Vesak đã được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc công nhận là Ngày lễ văn hóa tâm linh thế giới vào năm 1999, đánh dấu sự ghi nhận tầm quan trọng toàn cầu của ngày này.

Lễ Phật Đản là ngày tưởng niệm ngày Đức Phật Thích Ca Mâu Ni ra đời.

2. Lễ Phật Đản diễn ra vào ngày nào?

Theo truyền thống Phật giáo, Lễ Phật Đản – ngày kỷ niệm Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đản sinh – được tổ chức vào Rằm tháng Tư âm lịch (15/4 ÂL) hằng năm.

Trong năm 2025, Lễ Phật Đản Phật lịch 2569 sẽ rơi vào ngày 12 tháng 5 năm 2025 theo Dương lịch. Đây là thời điểm linh thiêng để hàng triệu Phật tử khắp nơi cùng hướng về Đức Phật, thực hành những lời dạy về từ bi, trí tuệ và yêu thương.

Thông thường, không chỉ diễn ra trong một ngày, các hoạt động mừng Đại lễ Phật Đản được tổ chức xuyên suốt nửa đầu tháng 4 âm lịch. Theo Thông bạch của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Đại lễ Phật Đản tại các địa phương sẽ được tổ chức từ mùng 1 đến Rằm tháng 4 âm lịch, tương ứng với từ ngày 28/4 đến 12/5/2025 dương lịch.

Đặc biệt, Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 – sự kiện Phật giáo quốc tế quy mô lớn – sẽ được tổ chức tại Việt Nam từ ngày 9 đến 11 tháng 4 âm lịch (tức ngày 6 đến 8 tháng 5/2025 dương lịch). Sự kiện sẽ quy tụ hàng nghìn đại biểu Phật giáo trong nước và quốc tế, cùng tham gia các hoạt động tôn vinh giá trị Phật giáo, thúc đẩy hòa bình, từ bi và sự hiểu biết giữa các dân tộc.

3. Nguồn gốc của Lễ Phật Đản

Lễ Phật Đản bắt nguồn từ truyền thống Phật giáo Ấn Độ cổ đại. Theo kinh điển Phật giáo, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni – tên thật là Siddhārtha Gautama (Tất Đạt Đa Cồ Đàm) – ra đời vào ngày Rằm tháng Tư năm 624 TCN tại vườn Lâm Tỳ Ni (nay thuộc Nepal).

Đức Phật Thích Ca Mâu Ni – Tên thật là Siddhārtha Gautama ra đời vào ngày Rằm tháng Tư năm 624 TCN

Ngài là hoàng tử của vương quốc Ca Tỳ La Vệ, nhưng sau khi chứng kiến khổ đau của cuộc sống, Ngài đã từ bỏ vương vị, xuất gia tìm đạo và cuối cùng chứng ngộ chân lý dưới cội Bồ Đề, trở thành một bậc Giác ngộ – Đức Phật.

Sau hơn 45 năm truyền bá giáo lý từ bi và trí tuệ, Đức Phật nhập Niết-bàn vào năm 544 TCN. Lễ Phật Đản ra đời để tưởng nhớ ba dấu mốc thiêng liêng ấy.

4. Ý nghĩa của Lễ Phật Đản

Lễ Phật Đản không đơn thuần là ngày kỷ niệm lịch sử, mà còn là dịp để người Phật tử và cả cộng đồng chiêm nghiệm, học hỏi và thực hành theo lời dạy của Đức Phật. Dưới đây là một số ý nghĩa sâu sắc của ngày lễ này:

• Tôn vinh Đức Phật: Bày tỏ lòng tôn kính đối với bậc thầy vĩ đại đã chỉ ra con đường giải thoát.
• Gieo hạt giống từ bi: Khuyến khích mỗi người sống lương thiện, yêu thương và chia sẻ với mọi người.
• Hướng tâm tu tập: Là cơ hội để các Phật tử tu hành, thiền định, tụng kinh và làm các việc thiện lành.
• Thắt chặt cộng đồng: Các hoạt động chung trong ngày lễ giúp tăng sự kết nối, đoàn kết trong xã hội.

5. Những hoạt động truyền thống trong ngày Lễ Phật Đản

Tại Việt Nam và nhiều nước châu Á, Lễ Phật Đản được tổ chức long trọng ở các chùa, đền thờ và thậm chí tại các gia đình Phật tử. Một số hoạt động phổ biến có thể kể đến:

Lễ tắm Phật: Đây là nghi lễ chính trong ngày Phật Đản, tượng trưng cho sự thanh lọc tâm hồn và loại bỏ phiền não. Người tham dự dùng nước thơm (nước có hoa hoặc thảo mộc) để tắm cho tượng Đức Phật sơ sinh.

Lễ tắm Phật là nghi lễ chính trong ngày Phật Đản, tượng trưng cho sự thanh lọc tâm hồn và loại bỏ phiền não.

Thắp nến và hoa đăng: Vào buổi tối, nhiều chùa tổ chức lễ thắp nến hoặc thả đèn hoa đăng để cầu nguyện cho quốc thái dân an, thế giới hòa bình. Đây cũng là một hình ảnh mang đậm tính biểu tượng của ánh sáng trí tuệ.

Cúng dường và nghe pháp thoại: Phật tử đến chùa dâng hương, cúng hoa, trái cây, và lắng nghe các bài giảng của chư Tăng, từ đó chiêm nghiệm lời Phật dạy và ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày.

Hoạt động văn nghệ, diễu hành: Nhiều nơi tổ chức các chương trình ca nhạc, múa lân, diễu hành xe hoa rực rỡ, góp phần tạo nên không khí sôi động, thiêng liêng của mùa lễ.

Làm từ thiện: Một nét đẹp đặc trưng là các hoạt động từ thiện trong ngày lễ. Người dân có thể tặng quà, phát cơm miễn phí, xây nhà tình thương hoặc tổ chức khám chữa bệnh cho người nghèo.

>>> Mua nhang trầm để dâng hương lễ Phật ngày lễ Phật Đản tại đây.

6. Lễ Phật Đản ở các nước trên thế giới

Từ năm 2000, Đại lễ Vesak – ngày kỷ niệm Phật đản sinh, thành đạo và nhập niết bàn – được tổ chức thường niên tại trụ sở Liên Hợp Quốc và các trung tâm Phật giáo toàn cầu. Dịp này, Phật tử tụng kinh, dâng lễ, phóng sinh và thực hiện nghi thức tắm Phật bằng nước hoa.

Tại Ấn Độ và Nepal: Ở Ấn Độ, ngày lễ Buddha Purnima là ngày nghỉ chính thức. Phật tử ăn chay, đến chùa tụng kinh và làm từ thiện. Tại Nepal – quê hương Đức Phật – lễ Vesak gọi là Buddha Jayanti, diễn ra nhiều nghi lễ đặc biệt tại vườn Lâm Tỳ Ni, nơi Ngài đản sinh.

Tại Nepal, lễ Vesak gọi là Buddha Jayanti, diễn ra nhiều nghi lễ đặc biệt tại vườn Lâm Tỳ Ni, nơi Ngài đản sinh.

Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc: Trung Quốc tổ chức lễ tắm Phật (Yùfójié) tại các ngôi chùa lớn. Nhật Bản gọi lễ này là Hana Matsuri (Lễ hội Hoa), thường trùng mùa hoa anh đào, với nghi lễ tắm Phật bằng trà ama-cha. Ở Hàn Quốc, lễ Bucheonim osin nal có lễ rước đèn hoa sen và phát thức ăn chay cho khách.

Đông Nam Á: Thái Lan, Myanmar, Campuchia, Lào: Tại Thái Lan, lễ Visakah Puja là ngày lễ quốc gia. Myanmar tổ chức ngày Kason bằng nghi thức tưới nước lên cây Bồ đề. Campuchia mừng lễ Visak Bochea với cờ Phật giáo và diễu hành hoa sen. Ở Lào, lễ Vixakha Bouxa đi kèm lễ hội Tên lửa Boun Bang Fay để cầu mưa.

Indonesia và Singapore: Indonesia tổ chức diễu hành Waisak từ chùa Mendut đến Borobudur – ngôi chùa Phật giáo lớn nhất thế giới. Singapore trang trí chùa bằng đèn và hoa sen, duy trì phong tục phóng sinh chim – dù đã bị cấm ở nhiều nơi.

Tại Sri Lanka: Sri Lanka mừng Vesak trong hai ngày. Các đường phố rực rỡ đèn lồng, cửa hàng rượu đóng cửa. Người dân phát thực phẩm miễn phí (Dansalas) và dựng các cổng trang trí kể về cuộc đời Đức Phật. 

Kết luận

Giữa cuộc sống bận rộn, Lễ Phật Đản là cơ hội để mỗi người tạm dừng lại, lắng nghe bản thân và hướng về những giá trị chân thiện mỹ. Dù bạn là người theo đạo hay không, tinh thần từ bi, khoan dung và hòa bình của Đức Phật vẫn luôn là kim chỉ nam cho một cuộc sống an lạc và hạnh phúc hơn. Lễ Phật Đản là gì? Không chỉ là câu hỏi về một ngày lễ tôn giáo – đó là lời nhắc nhở về lòng biết ơn, sự giác ngộ và lòng yêu thương vô điều kiện mà Đức Phật đã dành cho chúng sinh.