Những loại trái cây kiêng kỵ bày lên mâm ngũ quả mà các bạn nên biết

1. Ý nghĩa của mâm ngũ quả trong ngày Tết

Mâm ngũ quả truyền thống thường bao gồm năm loại trái cây tượng trưng cho ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) và sự hội tụ đầy đủ của các yếu tố tự nhiên. Theo quan niệm dân gian, mâm ngũ quả thể hiện nguyện ước của con người đối với trời đất, tổ tiên. Đó là lời cầu chúc cho một năm mới sức khỏe dồi dào, hạnh phúc viên mãn, tài lộc thịnh vượng. Ngoài ra, mâm ngũ quả còn mang ý nghĩa phong thủy, giúp thu hút năng lượng tốt, bảo vệ gia đình khỏi những điều không may mắn.

Tuy nhiên, tùy thuộc vào phong tục, tập quán và quan niệm văn hóa của từng vùng miền mà cách bày trí và lựa chọn trái cây trong mâm ngũ quả có sự khác biệt. Trong số đó, có những loại trái cây bị kiêng kỵ vì tên gọi hoặc hình dáng, mùi vị không phù hợp với ý nghĩa tâm linh của lễ cúng gia tiên. Dưới đây là 8 loại trái cây kiêng kỵ bày lên mâm ngũ quả mà bạn nên lưu ý.

Mâm ngũ quả truyền thống thường bao gồm năm loại trái cây tượng trưng cho ngũ hành

2. Những loại trái cây kiêng kỵ bày lên mâm ngũ quả

2.1. Miền Bắc: Kiêng kỵ quả sầu riêng

Người miền Bắc thường chọn những loại trái cây có vẻ ngoài tươi đẹp, hình dáng thanh thoát, và hương thơm dịu nhẹ để bày lên mâm ngũ quả. Trong đó, quả sầu riêng là một loại trái cây ít được sử dụng trong mâm ngũ quả của miền Bắc, dù không có quy định kiêng kỵ chặt chẽ như ở miền Nam hay miền Trung.

Nguyên nhân chính nằm ở việc sầu riêng có vẻ ngoài gai góc, khiến nhiều người lo ngại rằng gai của nó sẽ mang lại những điều khó khăn, chông gai trong cuộc sống. Ngoài ra, hương thơm nồng nàn đặc trưng của sầu riêng cũng không phù hợp với không gian trang nghiêm, thanh tịnh của bàn thờ gia tiên. Mặc dù hiện nay sầu riêng đã trở nên phổ biến hơn ở miền Bắc, nhiều gia đình vẫn lựa chọn không sử dụng loại quả này trong mâm cúng để tránh những điều không may mắn.

Sầu riêng có vẻ ngoài gai góc, khiến nhiều người lo ngại rằng gai của nó sẽ mang lại những điều khó khăn

2.2. Miền Trung: Tránh bày quả đu đủ

Miền Trung là vùng đất giao thoa giữa hai miền Bắc và Nam, do đó văn hóa và phong tục cũng chịu ảnh hưởng từ cả hai vùng. Người miền Trung đặc biệt chú trọng đến tên gọi của các loại trái cây bày lên mâm ngũ quả. Một trong những loại quả mà người miền Trung kiêng kỵ là quả đu đủ.

Người miền Trung phát âm từ "đu đủ" nghe khá giống với "thù đủ", mang ý nghĩa về sự thù hận, thiếu thốn trong các mối quan hệ. Do đó, nhiều gia đình ở miền Trung tránh bày đu đủ trên mâm ngũ quả để không gặp phải xích mích, bất hòa trong năm mới. Tuy nhiên, trái đu đủ lại là một loại trái cây phổ biến trong mâm ngũ quả của nhiều gia đình miền Nam với ý nghĩa cầu đủ đầy, sung túc cho gia đình.

Người miền Trung phát âm từ "đu đủ" nghe khá giống với "thù đủ", mang ý nghĩa về sự thù hận

2.3. Miền Nam: Kiêng kỵ nhiều loại trái cây

Trong 3 miền, miền Nam có lẽ là nơi có nhiều quy định kiêng kỵ trái cây nhất khi bày mâm ngũ quả. Người miền Nam rất coi trọng yếu tố ngữ nghĩa và quan niệm rằng tên gọi của loại trái cây có thể ảnh hưởng đến vận mệnh, tài lộc của gia đình. Dưới đây là một số loại trái cây mà người miền Nam thường kiêng kỵ bày trên mâm ngũ quả:

Chuối: Trái ngược hoàn toàn với người miền Bắc, chuối là loại trái cây không thể thiếu trong mâm ngũ quả của người Bắc nhưng lại bị kiêng kỵ ở miền Nam. Lý do là vì từ "chuối" phát âm gần giống với "chúi", mang ý nghĩa đi xuống, thể hiện sự bế tắc, khó khăn trong làm ăn, không thăng tiến trong sự nghiệp.

Lê: Quả lê cũng là một loại trái cây mà người miền Nam không ưa chuộng trên mâm ngũ quả. Từ "lê" trong tiếng Việt có thể mang ý nghĩa lê lết, trì trệ, không tiến bộ trong công việc và cuộc sống. Do đó, nhiều gia đình kiêng kỵ sử dụng lê trong mâm ngũ quả để tránh gặp phải những điều không thuận lợi.

Cam: Người miền Nam thường có câu "quýt làm cam chịu", mang hàm ý về sự oan ức, không công bằng. Vì vậy, cam là loại trái cây bị coi là không mang lại may mắn và không được bày lên mâm ngũ quả trong dịp Tết. Ngoài ra, một số loại trái cây khác cũng bị kiêng kỵ ở miền Nam như sapoche (chê bai), táo (bom, dễ gợi liên tưởng đến bom nổ), lựu (lựu đạn), và thậm chí là sầu riêng vì chữ "sầu" mang nghĩa buồn bã.

Tránh trưng chuối, lê, cam lên nâm ngũ quả đầu năm

4. Những lưu ý khi chọn trái cây cho mâm ngũ quả

Khi bày mâm ngũ quả, không chỉ tên gọi mà hình dáng, màu sắc và mùi vị của trái cây cũng cần được chú ý. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi chọn trái cây cho mâm ngũ quả:

Trái cây quá chín hoặc có tốc độ chín nhanh: Trái cây quá chín, đặc biệt là các loại như chuối, đu đủ, khi để lâu dễ bị hỏng, thu hút ruồi, bọ, không tốt cho không gian thờ cúng. Vì vậy, bạn nên chọn những loại trái cây tươi, có độ chín vừa phải để mâm ngũ quả giữ được sự tươi mới trong suốt những ngày Tết.

Trái cây có mùi quá nồng: Khu vực thờ cúng là nơi linh thiêng, thanh tịnh, do đó trái cây có mùi hương nhẹ nhàng sẽ phù hợp hơn. Trái cây có mùi quá nồng, như sầu riêng, có thể làm mất đi sự trang trọng của không gian thờ cúng.

Trái cây có vị đắng, cay hoặc chua: Những loại trái cây có vị đắng, cay hay chua thường bị kiêng kỵ vì chúng dễ gợi liên tưởng đến những khó khăn, đắng cay trong cuộc sống. Để tránh mang lại những điều không may mắn, bạn nên hạn chế sử dụng các loại trái cây này trên mâm ngũ quả.

Trái cây giả và những loại quả bị dị dạng, méo mó: Bên cạnh các loại trái cây kiêng kỵ về tên gọi, hương vị hay hình dáng, người Việt cũng kiêng bày các loại trái cây giả lên mâm ngũ quả. Điều này không chỉ thể hiện sự thiếu tôn trọng đối với gia tiên mà còn được cho là không tốt về mặt phong thủy. Những loại trái cây bị dị dạng, méo mó hoặc không có hình dáng đẹp cũng nên tránh để đảm bảo mâm ngũ quả mang đến sự hài hòa, thuận lợi và may mắn cho gia đình trong năm mới.

Kết luận

Trên đây là một trong những loại trái cây kiêng kỵ bày lên mâm ngũ quả. Việc bày mâm ngũ quả ngày Tết không chỉ đơn giản là trang trí mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Chọn lựa trái cây phù hợp, tránh những loại kiêng kỵ sẽ giúp gia đình bạn gặp nhiều may mắn, bình an và thịnh vượng trong năm mới. Dù mỗi vùng miền có những quan niệm khác nhau về việc bày mâm ngũ quả, điều quan trọng nhất vẫn là lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên. Vì vậy, hãy chọn những loại trái cây tươi ngon, đẹp mắt và phù hợp với phong tục từng vùng để có một mâm ngũ quả trọn vẹn ý nghĩa.