Nguồn gốc và ý nghĩa lịch sử ngày 2/9

1. Bối cảnh lịch sử trước ngày 2/9/1945

Trước ngày 2/9/1945, dân tộc Việt Nam đã trải qua gần một thế kỷ sống dưới ách đô hộ của thực dân Pháp, cùng với nạn phát xít Nhật trong những năm cuối Thế chiến thứ hai. Trong suốt khoảng thời gian này, nhân dân ta phải chịu cảnh lầm than, bóc lột, nạn đói hoành hành, văn hóa bị đồng hóa, phong trào yêu nước nhiều lần bùng nổ nhưng đều bị đàn áp dã man.

Giai đoạn từ 1940 – 1945, khi Nhật Bản xâm lược Đông Dương, thực dân Pháp tuy vẫn tồn tại danh nghĩa quản lý nhưng thực chất quyền lực đã rơi vào tay phát xít Nhật. Điều này khiến tình hình chính trị – xã hội Việt Nam càng thêm rối ren, nhân dân ngày càng đói khổ, đặc biệt là nạn đói năm 1945 đã cướp đi sinh mạng của hơn 2 triệu người.

Trong bối cảnh đó, phong trào cách mạng do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo đã không ngừng phát triển. Các tổ chức cách mạng như Mặt trận Việt Minh được thành lập, tích cực tuyên truyền, giác ngộ quần chúng, chuẩn bị cho một cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

Trước ngày 2/9/1945, dân tộc Việt Nam đã trải qua gần một thế kỷ sống dưới ách đô hộ của thực dân Pháp, cùng với nạn phát xít Nhật

2. Cách mạng Tháng Tám và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

Tháng 8/1945, trước tình hình Nhật đầu hàng Đồng minh, quân Nhật ở Đông Dương tê liệt, Đảng Cộng sản và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhanh chóng chớp thời cơ lãnh đạo nhân dân đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước. Chỉ trong vòng hơn 10 ngày, từ ngày 14 đến 28/8/1945, chính quyền ở khắp các tỉnh, thành trên toàn quốc lần lượt rơi vào tay cách mạng.

Ngày 19/8/1945, nhân dân Hà Nội giành chính quyền thành công – đánh dấu sự toàn thắng của Cách mạng Tháng Tám, một trong những cuộc khởi nghĩa vĩ đại và thần tốc trong lịch sử dân tộc.

Sau thắng lợi của Cách mạng, ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), trước hàng chục vạn đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, chính thức tuyên bố sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Đây là sự kiện trọng đại bậc nhất trong lịch sử hiện đại của dân tộc ta, đánh dấu sự chấm dứt hoàn toàn chế độ phong kiến hàng nghìn năm và ách đô hộ của thực dân, đế quốc.

Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, chính thức tuyên bố sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

3. Ý nghĩa thiêng liêng của ngày 2/9

Ngày 2/9 không chỉ đơn thuần là một cột mốc chính trị, mà còn mang giá trị biểu tượng sâu sắc về tự do – độc lập – quyền con người. Ý nghĩa lịch sử ngày 2/9 thể hiện ở nhiều khía cạnh:

Xác lập quyền tự quyết của dân tộc Việt Nam: Bản Tuyên ngôn Độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo đã khẳng định dứt khoát quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc của dân tộc Việt Nam – điều vốn đã được đề cập trong các bản tuyên ngôn nổi tiếng của thế giới như Tuyên ngôn độc lập Mỹ (1776) hay Tuyên ngôn Nhân quyền Pháp (1791). Việc dẫn chiếu những bản tuyên ngôn này cho thấy Việt Nam không chỉ đòi quyền độc lập cho dân tộc mình, mà còn đứng ngang hàng với các dân tộc văn minh khác trên thế giới.

Mở đầu thời kỳ mới trong lịch sử dân tộc: Ngày 2/9/1945 đã mở ra kỷ nguyên mới cho Việt Nam – kỷ nguyên độc lập, tự do, nhân dân làm chủ đất nước. Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là chính quyền công nông đầu tiên ở Đông Nam Á, mang tính nhân dân sâu sắc. Từ đây, mọi người dân Việt Nam – không phân biệt giàu nghèo, nam nữ, tôn giáo – đều có quyền tham gia vào các hoạt động xã hội, chính trị của đất nước.

Khơi dậy và giữ gìn tinh thần yêu nước, đoàn kết dân tộc: Sự kiện ngày 2/9 đã trở thành biểu tượng thiêng liêng của tinh thần yêu nước, lòng quả cảm và khát vọng độc lập của dân tộc Việt Nam. Dù trải qua chiến tranh khốc liệt hay thời kỳ hòa bình xây dựng, tinh thần ấy vẫn luôn là động lực để đất nước vượt qua khó khăn, giữ vững chủ quyền và phát triển.

Sự kiện ngày 2/9 đã trở thành biểu tượng thiêng liêng của tinh thần yêu nước, lòng quả cảm và khát vọng độc lập của dân tộc Việt Nam. 

4. Quốc khánh 2/9 trong đời sống hiện đại

Từ sau năm 1945 đến nay, ngày 2/9 hằng năm được chọn là ngày Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Đây là dịp để nhân dân cả nước tưởng nhớ công ơn Chủ tịch Hồ Chí Minh, tri ân thế hệ cha ông đã hi sinh xương máu vì độc lập dân tộc.

Trong đời sống hiện đại, ngày 2/9 còn là dịp để người dân nghỉ ngơi, thư giãn bên gia đình, hòa mình vào các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, diễu hành, triển lãm, thăm di tích lịch sử hoặc tham gia các chương trình thiện nguyện mang tính cộng đồng. Hình ảnh quốc kỳ tung bay khắp các con phố, những giai điệu "Tiến quân ca", "Như có Bác trong ngày đại thắng", "Tự nguyện"... được vang lên khắp nơi, nhắc nhớ mọi người về giá trị thiêng liêng của tự do và trách nhiệm gìn giữ nền độc lập hôm nay.

Đặc biệt, đối với thế hệ trẻ, việc hiểu rõ nguồn gốc và ý nghĩa lịch sử ngày 2/9 là nền tảng để bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, ý thức trách nhiệm trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Từ sau năm 1945 đến nay, ngày 2/9 hằng năm được chọn là ngày Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 

Ngày Quốc khánh không chỉ là dịp để nhìn lại quá khứ hào hùng, mà còn là dịp để khẳng định khát vọng hòa bình, phát triển và hội nhập quốc tế của đất nước Việt Nam. Từ một nước nghèo đói, chiến tranh triền miên, Việt Nam ngày nay đã trở thành một quốc gia năng động, giàu bản sắc văn hóa, có vị thế ngày càng cao trên trường quốc tế.

Tinh thần của ngày 2/9 cũng luôn hiện diện trong từng bước phát triển kinh tế – xã hội: từ việc thúc đẩy công nghiệp hóa – hiện đại hóa, nâng cao đời sống nhân dân, đến việc bảo vệ chủ quyền biển đảo, phát triển ngoại giao đa phương và đóng góp tích cực cho hòa bình khu vực, thế giới.

Kết luận

Nguồn gốc và ý nghĩa lịch sử ngày 2/9 là lời nhắc nhở đầy thiêng liêng về hành trình đấu tranh giành lại độc lập, tự do cho dân tộc. Ngày này không chỉ là dấu mốc chính trị, mà còn là biểu tượng của niềm tin, sự đoàn kết và lòng yêu nước sâu sắc của nhân dân Việt Nam. Dù ở trong nước hay ngoài nước, mỗi người dân đất Việt đều hướng về ngày Quốc khánh với lòng tự hào và ý thức gìn giữ những giá trị quý báu mà cha ông đã để lại. Để từ đó, tiếp tục xây dựng một đất nước hoà bình, hạnh phúc và phát triển bền vững.